απόσπασμα: από άρθρο στην ιστοσελίδα της εφημερίδας ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ (Ιούλιος 2015)
σημείωση: Στις 21 Μαΐου 2015 μαχητές του ΙΚΙΛ (Ισλαμικο Κράτος στο Ιράκ και το Λεβάντε, ISIS – Islamic State of Iraq and the Levant) κατέλαβαν την αρχαία πόλη Παλμύρα της Συρίας, ενός από τα σημαντικότερα και ωραιότερα μνημεία της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς. Υπήρξαν βίντεο όπου οπλισμένα παιδιά φαίνεται να εκτελούν Σύρους στρατιώτες στη σκηνή τού ρωμαϊκού αμφιθεάτρου της και φήμες για ναρκοθέτηση της περιοχής από τους τζιχαντιστές. Ακολούθησε η εκτέλεση του διαπρεπούς Χαλέντ αλ Ασάαντ (Khaled al-Asaad), τέως επικεφαλής των αρχαιολογικών ερευνών του χώρου, καθώς και ανατινάξεις σπουδαίων μνημείων.
 |
| πηγή |
«Η Παλμύρα είναι ένα εξαιρετικά διατηρημένο σύνολο μιας ελληνιστικής – συριακής πόλης της ερήμου, μια εκπληκτική μαρτυρία ελληνιστικού πολιτισμού στα ρωμαϊκά και τα μετέπειτα χρόνια», μας λέει η Αγγελική Κοτταρίδη, αρχαιολόγος, προϊσταμένη της ΙΖ΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων, «ψυχή» των Αιγών. Της ζητήσαμε να μας μιλήσει για τη σπουδαιότητα αυτού του μνημείου, το οποίο η Unesco έχει χαρακτηρίσει θησαυρό της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς.
«Στην Παλμύρα υπάρχει ζωή από τα νεολιθικά χρόνια. Είναι ένας σταθμός καραβανιών και αρχίζει να αναπτύσσεται στην εποχή των Σελευκιδών. Τον 1ο αι. μ.Χ. αναδεικνύεται ακόμη περισσότερο, γίνεται ένα χαρακτηριστικό ελληνιστικό μόρφωμα, μία απ’ αυτές τις αυτόνομες πόλεις που υπάρχουν σε όλη την αυτοκρατορία των Σελευκιδών και γενικότερα σε ολόκληρο τον ελληνιστικό κόσμο. Τον 2ο αι. μ.Χ., όταν η Πέτρα της Ιορδανίας εκπίπτει, μετατρέπεται και σε σπουδαίο εμπορικό σταθμό, γίνεται το κέντρο των καραβανιών, καθώς εκεί καταλήγουν ο δρόμος του μεταξιού και ο δρόμος των αρωματικών και των μπαχαρικών. Έτσι, αναπτύσσεται διαθέτοντας όλα τα χαρακτηριστικά μιας ελληνιστικής πόλης: Βουλή, δήμο, θέατρο, ελληνιστικούς ναούς.
»Ο 3ος αι. μ.Χ. είναι η περίοδος ακμής της Παλμύρας με βασιλιά τον Οδαίναθο, που αναφέρεται αρχικά ως έξαρχος τη πόλης, αλλά στην πορεία παίρνει τον τίτλο "βασιλεύς βασιλέων". Ο Οδαίναθος ακολουθεί μιαν άλλη πολιτική. Η Παλμύρα παύει να είναι μια πόλη – αυτόνομη μεν, επαρχία ρωμαϊκή δε – και γίνεται ένα βασίλειο που επεκτείνεται από την Άγκυρα μέχρι και την Αίγυπτο. Μετά τον θάνατό του, για περίπου τρία χρόνια αναλαμβάνει τη βασιλεία η γυναίκα του, η περίφημη Ζηνοβία, ως επίτροπος των ανήλικων παιδιών της. Εν τω μεταξύ, όμως, η Ρώμη θεωρεί ότι η Παλμύρα συνιστά πια μεγάλο κίνδυνο κι έτσι ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Αυρηλιανός νικάει σε μάχη τη Ζηνοβία και τη μεταφέρει στη Ρώμη».
Στην Παλμύρα έχουν κάνει ανασκαφές και αναστηλώσεις πολλές "σχολές" – Γερμανοί, Γάλλοι, Πολωνοί και Σύροι – τα τελευταία χρόνια, οι οποίοι θεωρούν την Παλμύρα εξαιρετικά σημαντική, κεντρικό χώρο-μουσείο στη συριακή δημοκρατία. Διασώθηκε σε τόσο καλή κατάσταση διότι βρίσκεται στην έρημο. Έχουν γίνει αναστηλώσεις σε μεγάλη κλίμακα. Είναι συγκλονιστικοί οι πύργοι της, υπάρχουν μοναδικά ταφικά μνημεία, κιονοστοιχία μεγαλύτερη του ενός χιλιομέτρου η οποία σώζεται, μεγάλα μνημεία με σώμα που τα βλέπεις. Τείχη, θέατρα, τάφοι, κιονοστοιχίες, εκτός από όλα αυτά που μεταφέρθηκαν στα δυτικά μουσεία, τα οποία είναι κυρίως γλυπτά και ανάγλυφα.
Περίφημα είναι τα πορτρέτα της Παλμύρας: «Αν τα φαγιούμ είναι ό,τι πιο εξαιρετικό έχουμε στη ζωγραφική το αντίστοιχο στην πλαστική είναι η τέχνη της Παλμύρας», μας λέει η Αγγελική Κοτταρίδη. Και σημειώνει με ιδιαίτερη έμφαση το σπουδαιότερο που μας έχει δώσει αυτή η πόλη.
«Αποτελεί δείγμα, μιας απ’ αυτές τις ελληνιστικές πόλεις της Συρίας, οι οποίες στα ρωμαϊκά χρόνια εκπροσωπούσαν το σμίξιμο του ελληνιστικού πολιτισμού με τις ντόπιες μορφές. Είναι ένα μοναδικό παράδειγμα του ελληνοσυριακού πολιτισμού της ερήμου, αποκαλυπτικό για το πόσο αναπτύχθηκαν αυτές οι πόλεις. Και για το πού έφτασε αυτός ο πολιτισμός-αμάλγαμα, ο οποίος άνθησε μέσα από τη συνύπαρξη των λαών και όχι από την καταπίεση. Υπήρχε ελεύθερη συνύπαρξη και ο καθένας επέλεγε την ταυτότητά του. Μπορούσε τη μέρα επίσημα να έχει μια ελληνίζουσα ταυτότητα και στο σπίτι του να είναι Σύρος».
Ο Χάρτης της Περιοχής
Το Άρθρο
