απόσπασμα: ταξιδιωτικού άρθρου στην ιστοσελίδα της εφημερίδας ΤΟ ΒΗΜΑ (Απρίλιος 2011)
Το μυστικό για να περάσεις καλά και να γνωρίσεις έναν ξένο τόπο είναι να σεβαστείς την κουλτούρα και τα ήθη του – είτε συμφωνείς είτε όχι – και να θυμάσαι : εσύ θα φύγεις, ενώ αυτά μένουν. Ήδη από το αεροπλάνο, είχαμε φορέσει οι γυναίκες τα κομψά μας μαντίλια και την καμπαρντίνα, μακριά, κυρίως για όσες δεν φορούσαν παντελόνι. Λίγο αγχωμένες στην αρχή και εξοικειωμένες στη συνέχεια, από τα ενθαρρυντικά χαμόγελα των αεροσυνοδών. Αλλά στη Σιράζ τα πράγματα είναι άνετα. Ζευγάρια σε τσαϊχανέ, ζευγάρια α λα μπρατσέτα, ζευγάρια σκανταλιάρικα που ανταλλάσσουν τρυφερότητες στη ζούλα, νεανικές χαρούμενες συντροφιές.
Οι άνδρες στο πλαίσιο της ανδρικής περσικής ομορφιάς, ψηλοί, με αρχοντικό παράστημα, με πυκνά μαύρα μαλλιά και σταρένιο δέρμα, ευγενείς και καλοντυμένοι, και οι κοπέλες – φοιτήτριες οι περισσότερες – υπέρκομψες ! Ντυμένες «στην τρίχα» κάτω από το μακρύ μαντό, με ψηλά τακούνια, βαμμένες διακριτικά, με το μαντίλι-εσάρπα ριγμένο ανέμελα στα μαλλιά, ώστε αρκετές τούφες να δραπετεύουν και να διακρίνονται οι ανταύγειες, με κάνουν να αισθάνομαι φτωχός συγγενής, και τρέχω να αγοράσω καφέ ζακέτα από λεπτό καμπαρντινέ ύφασμα, κατάλληλη για την άνοιξη, ασορτί με το σινιέ μου μαντίλι. Κυκλοφορώ στους δρόμους και αισθάνομαι υπέροχα ! Οι άνδρες μου δείχνουν σεβασμό. Τόση ασφάλεια σχεδόν πουθενά αλλού δεν έχω νιώσει. Στο μνημείο του ποιητή Χαφέζ οι νεαρές κοπέλες έχουν το βιβλιαράκι των ποιημάτων του στα χέρια. Ο Πέζμαν μου εξηγεί ότι αφού κάνεις μιαν ευχή, ανοίγεις το βιβλίο στην τύχη, και το ποίημα που θα διαβάσεις θα σου δώσει απάντηση. Τα κορίτσια μου δανείζουν το βιβλίο, κάνω ευχή και ζητάω από τον Πέζμαν να μεταφράσει. Το ποίημα είναι θετικό, λένε γελώντας τα κορίτσια, όμως η ευχή ακόμη δεν πραγματοποιήθηκε. Ποιος ξέρει; Ίσως να είναι καλύτερα έτσι ...
[...]
 |
| πηγή |
Χαφέζ, ποιητής και μυστικιστής
Το μαρμάρινο μαυσωλείο του Χαφέζ βρίσκεται σε έναν λουλουδιασμένο κήπο και το στολίζουν επιγράμματα από κάποια από τις 60.000 "γκαζάλ" – σονέτα του. Γεννημένος στη Σιράζ το 1320 [σημ.: πηγές αναφέρουν διάφορες κοντινές σε αυτή χρονολογίες], ορφανός από πατέρα σε νεαρή ηλικία, είναι ο πιο αγαπημένος ποιητής των Ιρανών και έγινε διάσημος για την ικανότητά του να απομνημονεύει το Κοράνι. Ασχολήθηκε με τον μυστικισμό που μετέφερε στα γραπτά του, τα οποία αρκετοί χρησιμοποιούν σαν προβλέψεις της ημέρας, ανοίγοντας στην τύχη κάποιο ποίημα. Κάθε γκαζάλ έχει 8 – 15 στίχους, που περιστρέφονται γύρω από ένα συμβολικό θέμα, με ίδιο ρυθμό. Κάθε στίχος έχει δύο μέρη, ενώ το δεύτερο μέρος όλων των στίχων μοιράζεται την ίδια τελευταία λέξη ή συλλαβή. Το 1773 βόρεια του ποταμού [σημ.: διατρέχει την πόλη εποχιακά], και ανάμεσα στα πολύχρωμα λουλούδια, ο Καρίμ Χαν έχτισε το μαυσωλείο του [σημ.: ο Καρίμ Χαν, ιδρυτής της δυναστείας των Ζαντ, βασίλευσε μεταξύ 1751-1779]. Το 1935 δημιουργήθηκε και το οκταγωνικό περίπτερο με τις οκτώ μαρμάρινες κολόνες, διακοσμημένο εσωτερικά με ψηφιδωτό εϊβάν [σημ. το εσωτερικό του θόλου είναι επενδυμένο με πολύχρωμα πλακίδια σε γεωμετρικά σχέδια ισλαμικής τεχνοτροπίας], όμορφα φωτισμένο το βράδυ. Στο συγκρότημα περιλαμβάνονται μια μικρή βιβλιοθήκη, βιβλιοπωλείο, καθώς και ένα ρομαντικό τσαϊχανέ.
Στο μαυσωλείο του ποιητή Σααντί
Με δύσκολα, φτωχικά, παιδικά χρόνια, ορφανός από πατέρα, ο γεννημένος στη Σιράζ το 1207 Σααντί [σημ.: πηγές αναφέρουν διάφορες χρονολογίες γύρω στο 1200], έφυγε νέος στη Βαγδάτη για να σπουδάσει αραβική λογοτεχνία, νομοθεσία, διοίκηση, ιστορία και θεολογία. Ανήσυχο πνεύμα, ξεκίνησε το 1221 τα ταξίδια του για περίπου 30 χρόνια – λέγεται ότι για επτά χρόνια ήταν κρατούμενος των σταυροφόρων στην Άκρα – και επέστρεψε στη γενέθλια πόλη του σε μεγάλη ηλικία. Έχοντας αποκομίσει τεράστιες εμπειρίες και γνώση, άρχισε να γράφει περιγράφοντας τις εντυπώσεις του. "Ο Κήπος των Φρούτων" ήταν το πρώτο του έργο, ενώ στο δεύτερο, με τίτλο "Ο Κήπος των Ρόδων", παραθέτει κοινωνικά θέματα και διδάγματα. Ανάμεσα σε λουλούδια και ένα μικρό ρυάκι, μια τοποθεσία που ήταν άλλοτε το μοναστήρι του Σεΐχ Ατζάλ [σημ.: ως ένδειξη σεβασμού στο όνομα του Σααντί προστίθεται κάποιες φορές ο τίτλος "Sheikh-e-Ajal", που σημαίνει κάτι σαν «Μέγας Δάσκαλος»], χτίστηκε το μαυσωλείο του.
[...]
Ο Χάρτης της Περιοχής
Το Άρθρο
σημείωση: Η Σιράζ έχει παράδοση χιλιετηρίδων στην παραγωγή
κρασιού. Η ισλαμική επανάσταση του Αγιατολάχ Χομεϊνί το 1979 άλλαξε τα
πράγματα, καθώς το καθεστώς απαγόρευσε το
αλκοόλ. Στο Ιράν η χρήση κάθε οινοπνευματώδους μπορεί να επιφέρει σωματική
τιμωρία, πρόστιμο και φυλάκιση. Παρ΄ όλα αυτά το κρασί αποτελεί αναπόσπαστο
κομμάτι της περσικής παράδοσης.
Το παρακάτω απόσπασμα διαδικτυακού άρθρου υπογραμμίζει
τη στενή σχέση μεταξύ του κρασιού και των μεγάλων ποιητών των Σούφι.
Οι ποιητές της Σιράζ συνεχίζουν να υπάρχουν με το πνεύμα τους να αιωρείται παντού στην πόλη. Και ο Χαφέζ και ο Σααντί και πολλοί άλλοι, οι στίχοι των οποίων είναι κυριολεκτικά πνιγμένοι στο κρασί !
Οι μυστικιστές, αυτοί οι… αναρχικοί των ορθόδοξων θρησκειών, προσπάθησαν να αποκτήσουν μια προσωπική σχέση – εσωτερική θρησκευτικότητα με το Θεό, μακριά από τους επιβαλλόμενους θρησκευτικούς κανόνες και τα εκπεφρασμένα δόγματα μιας εκάστης των βασικών θρησκειών. Ο μυστικισμός αυτός βρισκόταν σε αγαστή συνεργασία με τον ασκητισμό και ό,τι συνεπάγεται αυτή η σχέση.
Η απαιτούμενη έκσταση για την ένωση με το Θεό, μπορούσε να γίνει με τη βοήθεια εξωτερικών παραγόντων-τεχνικών, κάτι όμως που αποκλειόταν κατηγορηματικά από τους γνήσιους μυστικιστές, που πρέσβευαν ότι μόνο φυσικές εσωτερικές καταστάσεις της ψυχής και του σώματος, οδηγούν στην επιθυμητή έκσταση και την πραγματική ένωση.
Από την άποψη αυτή, ο μουσουλμανικός μυστικισμός, ο σουφισμός δηλαδή, ανεξαρτητοποιείται και ακροβατεί ως αυτόνομη κατά μια έννοια θρησκεία, ενώ ο εκστατικός ή ερωτικός μυστικισμός, όπως είναι γνωστότερος, αναφέρεται στο έντονο… ερωτικό πάθος για το Θεό, που φτάνει στα όρια της απέραντης αχαλίνωτης ευδαιμονίας, στο τέλος αυτής της διαδικασίας.
Έτσι ο μουσουλμανικός, εκστατικός, ερωτικός μυστικισμός, είναι πάνω απ’ όλα ποίηση ! Κρύφτηκε έξυπνα μέσα στο ποιητικό κέλυφος, εκφράζοντας τα συναισθήματά του συγκεκαλυμμένα και ξεφεύγοντας από τον, αντίθετης νοοτροπίας και αντίληψης, μουσουλμανικό σουνιτισμό.
Οι περισσότεροι άλλωστε μουσουλμάνοι μυστικιστές είναι σιίτες περσικής καταγωγής, με ολοφάνερες επιδράσεις από την ελληνική φιλοσοφία. Έμειναν γνωστοί με το όνομα "σούφι", από την αραβική λέξη σουφ, που παραπέμπει σε μάλλινο ύφασμα.
"Ω θεέ μου, / Αν Σε λατρεύω / από το φόβο της κόλασης, ρίξε με στο πυρ της κόλασης. / Κι αν Σε λατρεύω / με την ελπίδα του παραδείσου, απόκλεισέ με από τον παράδεισο. / Αλλά αν Σε λατρεύω / μόνο για τη χάρη σου, μη μου στερήσεις το αιώνιό Σου κάλλος ", έγραφε στον όγδοο αιώνα, η Ράμπια Αλ Ανταβίγια. Η ποιητική έκφραση όμως του σουφισμού θα φτάσει στον κολοφώνα της δόξας, με τον Τζελαλεττίν Ρουμί, έναν πολύ μεγάλο ποιητή, κυριολεκτικά σύμβολο-σήμα κατατεθέν και κύριο εκπρόσωπο των μυστικιστικών-σουφικών ποιημάτων.
