απόσπασμα: μεταφρασμένο άρθρο του Νάσιοναλ Τζεογκράφικ, Μάιος 2014
Συνήθως κάθε πρωί στις 9, οι διασώστες σε υπηρεσία στο Σηκουάνα, φοράνε τις καταδυτικές στολές τους και κολυμπούν γύρω από το Ιλ ντε λα Σιτέ (Île de la Cité). Καθώς κάνουν κύκλους γύρω από αυτό το νησί, που είναι σα δάκρυ στη μέση του ποταμού στη μέση του Παρισιού, οι δύτες της Πυροσβεστικής καθαρίζουν το βυθό, βγάζοντας έξω ποδήλατα, μαχαιροπίρουνα (που τα απολυμαίνουν και τα χρησιμοποιούν στον πλωτό σταθμό εκεί κοντά όπου μένουν), κινητά τηλέφωνα, παλιά κέρματα, σταυρουδάκια, όπλα· και μια φορά, ένα ρωμαϊκό παράσημο μουσειακής αξίας.
Δίπλα στη Γέφυρα των Τεχνών (Pont des Arts), όπου οι ερωτευμένοι τοποθετούν μεταλλικά λουκέτα χαραγμένα με τα ονόματά τους ("Στηβ + Λίντα Για Πάντα"), βρίσκουν τα κλειδιά που έχουν πεταχτεί στο νερό από τα ζευγαράκια με σκοπό την επισφράγιση του αιώνιου χαρακτήρα του ασφαλισμένου έρωτά τους. Ανεβαίνοντας το ποτάμι, στην επόμενη γέφυρα, την Ποντ Νεφ (Pont Neuf), κοντά στο Δικαστικό Μέγαρο όπου βγαίνουν τα διαζύγια, βρίσκουν βέρες που πετιούνται όταν η αιώνια αγάπη αποδεικνύεται εφήμερη.
Ως η κεντρική αρτηρία του Παρισιού, ο Σηκουάνας συγκεντρώνει, φυσικά, τη σαβούρα του ανθρώπινου πολιτισμού και των ανθρώπινων σχέσεων. Για αιώνες χρησιμοποιήθηκε σαν λεωφόρος, οχυρωματική τάφρος, πηγή νερού, υπόνομος και πλυσταριό. Η κυρτή σα χαντζάρι πορεία του κόβει την πόλη στη μέση χωρίζοντάς τη σε Αριστερή και Δεξιά όχθη. Ιστορικά, η Δεξιά ήταν μποέμικη, η Αριστερή αριστοκρατική· όμως οι διακρίσεις με τον καιρό έχουν θαμπώσει.
Πάνω στο Ιλ ντε λα Σιτέ, μπροστά στο πέτρινο γοτθικό κέντημα, τον Καθεδρικό της Παναγίας των Παρισίων (Notre-Dame), βρίσκεται ενσωματωμένο στο πλακόστρωτο ένα χάλκινο ανεμολόγιο. Από εδώ – το σημείο μηδέν – μετριούνται όλες οι αποστάσεις από το Παρίσι. Ο Σηκουάνας είναι το κέντρο του Παρισιού· είναι η υγρή καρδιά του. «Για τους Παριζιάνους ο Σηκουάνας είναι η πυξίδα, ο τρόπος να ξέρεις που βρίσκεσαι», λέει η Μαρίνα Φερρέττι, ιστορικός της Τέχνης και επιμελητής.
Είναι, επίσης, όπως λένε οι Γάλλοι, fluide (ρευστός)· μια λέξη, με φιλοσοφικές προεκτάσεις. «Παραδόσου στην παροδικότητα και τη ροή», ψιθυρίζει. Τίποτα δεν μένει το ίδιο. Είναι ανώφελο να απαιτήσεις από τον Σηκουάνα να μείνει στάσιμος. Ένα στάσιμο ποτάμι παύει να είναι ποτάμι. Αλλάζει ανάλογα με την ώρα της ημέρας και την εποχή. Τα ρεύματά του παρασέρνουν τα συντρίμμια της ζωής και του θανάτου – χαμένα παιδικά παιχνίδια, μπαλόνια που ξέφυγαν, γόπες από τσιγάρα (φυσικά μάρκας Γκολουάζ), άδειες μποτίλιες κρασιού, καμιά φορά ακόμα και κάποιο πτώμα – καθώς στροβιλίζονται, αναταράσσονται, φουσκώνουν και κυλούν δίπλα στη μνημειώδη αρχιτεκτονική του Παρισιού. Δεν γίνεται να μπεις στο ίδιο ποτάμι δυο φορές. «Τα Πάντα Ρει» μας λέει ο Ηράκλειτος.
Οι Ιμπρεσιονιστές ανέλυσαν το φως του στις αποχρώσεις του «χυτού άργυρου» [σημ.: του ρευστού ασημιού, δηλ. του υδράργυρου]. Ο Κλωντ Μονέ διατηρούσε ένα πλωτό εργαστήριο στον ποταμό κοντά στο Αρζεντέιγ (Argenteuil). Ο Ανρί Ματίς, ένας μεταϊμπρεσιονιστής, είχε το δικό του στην Αποβάθρα του Αγ. Μιχαήλ (Quai Saint-Michel). Η επίπεδη, γκρίζα υδάτινη κορδέλα των παλαιότερων ζωγράφων, μέσα από το πρίσμα των Ιμπρεσιονιστών, έγινε ένας χορός ιριδισμών. Η τέχνη τους αντανακλούσε τη ροή, όχι μόνο του Σηκουάνα, αλλά και του κόσμου.
 |
| Η Γέφυρα της Παναγίας των Παρισίων πάνω από τον Σηκουάνα με το Δικαστικό Μέγαρο στο βάθος αριστερά |
«Οι Ιμπρεσιονιστές έβλεπαν τον κόσμο ν’ αλλάζει και ζωγράφισαν με τρόπο που αντιστοιχούσε σε αυτό το νέο κόσμο», λέει η Φερρέττι, επιμελήτρια στο Μουσείο Ιμπρεσιονισμού του Γιβερνύ [σημ.: Giverny, δήμος στη βόρεια Γαλλία στις όχθες του Σηκουάνα όπου βρίσκεται το σπίτι του Μονέ]. Η Βιομηχανική Επανάσταση είχε φτάσει. Ο ηλεκτρισμός κρεμούσε μαργαριτάρια φωτός πάνω στη σκοτεινιά της νύχτας. Η κατασκευή του παρισινού Μετρό πλησίαζε. Οι ρυθμοί του κόσμου επιταχύνονταν. «Ήταν γρήγορος και ρευστός», εξηγεί. Έτσι ήταν και οι πινελιές των Ιμπρεσιονιστών.
Με ένα νεύμα προς αυτούς, ας σχεδιάσουμε το ποτάμι που ρέει μέσα και γύρω από τις ζωές των Παριζιάνων και γίνεται η σκηνή όπου παίζονται τα δράματα του έρωτα και της απώλειας. Περιστασιακά υπάρχουν και τα περιπαιχτικά σχόλια μέσα στις προφάσεις των μικροπωλητών, οι οποίοι πουλούν φτηνές μινιατούρες του Πύργου του Άιφελ φτιαγμένες στην Κίνα. Καμιά φορά ένας Κινέζος τουρίστας παίρνει το μπιχλιμπίδι στην πατρίδα του, ολοκληρώνοντας ανεπίγνωστα τον κύκλο. Ο Σηκουάνας είναι μάρτυρας τόσο της ειρωνείας της τύχης, όσο της χαράς και της θλίψης.
Το άρθρο περιλαμβάνει σύντομα ρεπορτάζ από τον παρισινό Σηκουάνα:
Λατρεύω το σκάφος μου
Κεραυνοβόλος έρωτας σημαίνει να ερωτεύεσαι ξαφνικά και παθιασμένα. Αυτό συμβαίνει στους άντρες με τα σκάφη τους.
Μια μέρα, πριν 34 χρόνια, ο Κλωντ Θαρρώ, ένας νεαρός ερευνητής αγοράς, περπατούσε κατά μήκος του Σηκουάνα κοντά στην Αποβάθρα των Κοντί (Quai de Conti), όταν είδε το ‘Καθάρ’, μια ολλανδική φορτηγίδα, 70 πόδια μήκος κατασκευασμένη το 1902, που ήταν προς πώληση.
«Στην πραγματικότητα έψαχνα για διαμέρισμα», λέει. Ήταν Κυριακή. Την Τετάρτη υπέγραψε το συμβόλαιο.
«Μόνο εκ των υστέρων παρατήρησα ότι ήταν ένα σκάφος χωρίς ρεύμα και νερό.» [...]
Παραλία στη στιγμή (απλά προσθέστε νερό)
Στις 10:58 το βράδυ στις 19 Ιουλίου μια νταλίκα φορτωμένη 36 φοινικόδεντρα, συνοδευόμενη από τέσσερις μοτοσικλετιστές της Αστυνομίας και ένα περιπολικό, κατέβαινε αργά τα Ηλύσια Πεδία από το δάσος την Μπουλόνης, όπου τα δέντρα παρέμειναν το χειμώνα, και πέρασε πάνω από τη 'Νέα Γέφυρα' (Pont Neuf), η οποία παρά το όνομά της είναι η παλαιότερη γέφυρα του Παρισιού. [...]
Τι χρώμα έχει ο Σηκουάνας;
«Όταν έχει συννεφιά, για λίγα λεπτά, είναι λευκός σαν το αλάτι» λέει ο Ζαν Εσσελάνκ, ένας συνταξιούχος διπλωμάτης που ζει στη φορτηγίδα 'Ήλιος'. «Όμως μετά γίνεται μαύρος. Κοίτα τον ποταμό, προς στιγμήν είναι πράσινος». [...]
Η ανάκτηση του ποταμού
Τη δεκαετία του ’60 ο πρωθυπουργός Ζωρζ Πομπιντού έριξε τη χαριστική βολή στη σχέση του Παρισιού με τον Σηκουάνα. Έφτιαξε λεωφόρους και στις δυο πλευρές του ποταμού. «Το Παρίσι πρέπει να προσαρμοστεί στην αυτοκίνηση», είπε σα να έλεγε «Ας φάνε παντεσπάνι». [...]
Οι επιβάτες
Κατά τις 6:20 το απόγευμα τρεις άντρες στοιχίζονται μπροστά στην σκάλα που οδηγεί στο 'Φλερόν Σεν Ζαν', μια μικρή πράσινη φορτηγίδα αραγμένη στα περίχωρα της πόλης. Οι άντρες πρόκειται να σαλπάρουν για ένα ταξίδι μιας νύχτας που δεν θα είναι ταξίδι αναψυχής – απλά ένα πιάτο φαί και ένα βολικό κρεβάτι. [...]
Ου κάνεις θαλάσσιο σκι
Μια από αυτές τις εξουθενωτικές μέρες του καλοκαιριού, όταν η ζέστη αναδύεται σε ορατές ριπές από την άσφαλτο, έξω από το γραφείο της αρχηγού της Αστυνομίας που περιπολεί τον Σηκουάνα ο ποταμός φαίνεται ελκυστικός και δροσερός.
―Μπορεί κανείς να κολυμπήσει στο Σηκουάνα;, ρωτώ την Σαρντίν Μπερζώ, την ατσαλάκωτη, σοβαρή διοικητή του Σώματος Ποτάμιας Ναυσιπλοίας.
―Οχι, λέει ξερά, 38 Ευρώ, το πρόστιμο για την παράβαση. [...]
Έβγαλα ένα ψάρι να!
Το ψάρεμα στην πόλη – ψάρεμα με καλάμι στη σκιά του Πύργου του Άιφελ ή του Λούβρου – έχει γίνει δημοφιλές άθλημα. Ένα φεστιβάλ πέρυσι συγκέντρωσε 100 ψαράδες,όμως «Το ψάρεμα στον Σηκουάνα είναι δύσκολο, επειδή τα τειχία είναι τόσο ψηλά. Τα ψάρια είναι υποψιασμένα. Έχουν δει πολλά δολώματα», λέει ο Νταμιέν Μπουσόν από τον Οίκο Αλιείας και Περιβάλλοντος (Maison de la Pêche et de la Nature), ένα περιβαλλοντολογικό κέντρο στο Λεβαλουά-Περρέ (Levallois-Perret). [...]
Ιντερλούδιο
Στις τρεις το πρωί ο Σηκουάνας είναι ήσυχος και σκοτεινός σαν ινδικό μελάνι. Μια συμπαγής νηοπομπή από φορτηγίδες περνά την Αποβάθρα των Κοντί (Quai de Conti). Οι μπλέ ομπρέλες στις παρισινές παραλίες μπροστά από το Δημαρχείο είναι τυλιγμένες σαν κλειστά άνθη από 'χωνάκια' που περιμένουν τον ήλιο.
Ένας πολύ παλιός ναυτικός
Όπως το παρισινό ρητό – «θαλασσοδαρμένος, αλλά αβύθιστος» – υπάρχουν αυτοί που, αν και τους χτυπούν τα κύματα, παραμένουν με πείσμα όρθιοι. Ο Ρενέ Μπαλλινγκέγ, ετών 87, ζει στο Λιμάνι της Γκρενέλ (Port de Grenelle) στο Σηκουάνα με τη σύζυγό του, Νενέτ, ετών 86. Ο παππούς του έφτιαξε το σκάφος. Ο ίδιος γεννήθηκε μέσα σ’ αυτό· όπως και ο γιος του, ο Μαρκ. Κατά τη διάρκεια της σταδιοδρομίας της, η φορτηγίδα διέσχισε το Βέλγιο, την Ολλανδία, τη Γερμανία και την Ελβετία μεταφέροντας σιτηρά, κάρβουνο και ατσάλι. [...]
Βάρκα σε ταραγμένα νερά
«Ο Σηκουάνας είναι ο πιο όμορφος δρόμος του Παρισιού», λέει ο Ερίκ Πιέλ, τέως επικεφαλής των ψυχιατρικών κλινικών του κέντρου του Παρισιού, ο οποίος ζει στον ‘Ωρίωνα’. «Σκέφτηκα γιατί να μην τον χαρούν κι άλλοι, ιδιαίτερα οι ψυχικά άρρωστοι, που είναι οι πιο αποκλεισμένοι από την καθημερινή ζωή;». Οραματίστηκε μια πλωτή ψυχιατρική κλνική· ανοιχτή αλλά προστατευμένη. Γιατροί, νοσηλευτές και ασθενείς συνεργάστηκαν με έναν αρχιτέκτονα, και πριν τέσσερα χρόνια ο ‘Αδάμαντας’ – μια κατασκευή με τοίχους από γυαλί – ξεκίνησε. Οι ασθενείς έρχονται για καφέ, για κολατσιό, για να συνομιλήσουν με το ιατρικό προσωπικό, ν' ασχοληθούν με την Καλλιτεχνία ή απλά για ν' απολαύσουν τη θέα. [...]
